lshb.ch


Direkt zum Seiteninhalt

Platforma Kombėtare

LSHB

PLATFORMA KOMBTARE


Duke qenė e vetėdijshme se populli shqiptar sot pėrballet me ēėshtjen e pazgjidhur kombėtare,

Duke u angazhuar pėr zhvillimin e entitetit dhe identitetit etnokulturor tė tij,

Duke u angazhuar pėr format e integrimit gjithėshqiptar, nė kuadėr tė trendeve pėr integrime europiane dhe euroatlantike,

Duke synuar shtruarjen dhe zgjidhjen e drejtė dhe tė plotė e tė tėrėsishme tė ēėshtjes shqiptare mbi parimet e sė drejtės sė vetėvendosjes dhe tė bashkimit kombėtar,

Duke u bėrė edhe vetė pjesė e pėrpjekjeve qė tė bashkohet dhe tė pėrqendrohet fuqia krijuese mendore nė gjithė hapėsirėn shqiptare rreth kauzės kombėtare,

Lidhja Shqiptare nė Botė nxjerr kėtė

PLATFORMĖ KOMBĖTARE

1.

Lidhja Shqiptare nė Botė po mban Kongresin e parė tė saj nė kohėn kur ēėshtja shqiptare po pėrballet me shumė sfida; nė kohėn kur Shqipėria vazhdon tė jetė kombėtarisht e cunguar; kur Kosova nuk ėshtė pėrfundimisht e ēliruar; kur Kosova Lindore mbahet e sunduar nga tė huajt; kur pozita e shqiptarėve nė Ish Republikėn Jugosllave tė Maqedonisė dhe nė Malin e Zi ėshtė ende e pazgjidhur; kur pjesa mė e madhe e shqiptarėve nė Turqi pothuajse ėshtė asimiluar; kur ēėshtja ēame gati ėshtė e harruar dhe kur diaspora shqiptare vazhdon tė jetė e paorganizuar.

Lidhja Shqiptare nė Botė po mban Kongresin e parė tė saj nė kohėn kur ēėshtja shqiptare ende po pėrballet me rreziqet pėr tė ardhmen e saj.

Lidhja Shqiptare nė Botė po mban Kongresin e parė tė saj nė kohėn kur shqiptarėt, me krijimin e njė organizimi qė pretendon t’i bashkojė fijet e shkėputura tė tyre, po ndėrgjegjėsohen pėr nevojen e ndėrmarrjes sė veprimeve pėr tė jetėsuar njė iniciativė mė shumė mundėsi pėr paraqitjen e tyre me njė zė kombėtar qė i institucionalizon pėrpjekjet e tyre pėr ta kuptuar, pėr ta shtruar dhe pėr ta zgjidhur ēėshtjen e tyre si njė dhe tė vetme.

Duke pasur parasysh pikėrisht kėto momente tė pėrballjes sė ēėshtjes shqiptare me shumė sfida tė jetės dhe tė kohės,

Lidhja Shqiptare nė Botė, pas shumė vitesh tė pėrpjekjeve pėr ta bashkuar subjektin shqiptar dhe pėr ta sugjeruar atė qė tė mblidhet rreth strumbullarit kombėtar, opinionit tė brendshėm dhe atij ndėrkombėtar i ofron njė kornizė pikėpamjesh, idesh dhe mendimesh tė shfaqura dhe tė miratuara nė kuvendet e veta tė krijuara gjithandej ku jetojnė dhe veprojnė shqiptarėt nėpėr botė, tė cilat, pretendojnė t’u rekomandohen shqiptarėve kudo qė janė, si njė platformė kombėtare e veprimit tė pėrbashkėt nė aktivitetet me interes tė pėrbashkėt, me qėllim tė pėrparimit tė ēėshtjes shqiptare dhe tė shpėnies sė saj drejt zgjidhjes sė drejtė dhe tė plotė.

2.

Nga mė shumė faktorė favorizues tė krijimit tė Lidhjes Shqiptare nė Botė, dy prej tyre shquhen me peshė tė veēantė:

Njė, nevoja qė shqiptarėt, tė ndarė mbi baza tė ndryshme, nėpėrmjet saj, mė parė tė identifikohen kombėtarisht, e mė pastaj nga pikėpamja ideologjike, krahinore ose konfesionale dhe

Dy, nevoja qė shqiptarėt, tė shpėrndarė nėpėr botė, nėpėrmjet saj, tė bėhen me njė qendėr tė pėrbashkėt dhe mė njė adresė tė pėrbashkėt, ku do tė mund tė shprehnin dhe tė harmonizonin pikėpamjet, idetė dhe mendimet e tyre rreth ēėshtjes sė pazgjidhur kombėtare.

Lidhja Shqiptare nė Botė synon qė t’i bashkojė shqiptarėt nė projekte tė pėrbashkėta kombėtare.

Lidhja Shqiptare nė Botė synon qė t’i bashkojė shqiptarėt nė njė kuvendim gjithėshqiptar i cili ka pėr objektiv tė vetin qė t’i kapėrcejė kufijtė e dialogimit tė pėrditshėm, tė vėshtrimit tė pjesshėm tė problemit tė shqiptarėve dhe tė deklarimit verbal pėr tė ardhmen e tyre si komb.

Lidhja Shqiptare nė Botė synon dhe i bashkon shqiptarėt nė Kongresin e parė tė saj pėr t’i diskutuar rrjedhat e deritashme tė ēėshtjes shqiptare dhe pėr tė ofruar njė model tė veprimit tė pėrbashkėt tė shqiptarėve nė pėrpjekjet pėr ta pėrparuar atė dhe pėr ta shpėnė drejt zgjidhjes sė drejtė dhe tė plotė tė saj.

3.

Lidhja Shqiptare nė Botė pėrcaktohet pėr kėto veprimtari, si pikėnisje tė zbatimit tė platformės sė vet kombėtare.

Nė pėrpjekjet pėr tė ndriēuar tė vėrtetėn pėr shqiptarėt nė botė, Lidhja Shqiptare nė Botė do tė zhvillojė dhe kultivojė vetėdijėn racionale e kritike ndaj zhvillimeve me shqiptarėt dhe rreth tyre, duke zhvilluar brendapėrbrenda organizimeve tė veta, parimin themelor demokratik pėr pluralizėm tė gjerė tė mendimeve.

Fushė e veēantė e veprimit tė Lidhjes Shqiptare nė Botė do tė jetė pėrkujdesja pėr ruajtjen, pasurimin dhe zhvillimin e vlerave tė pėrbashkėta e tė pėrhershme kombėtare shqiptare dhe, nė kuadėr tė tyre, veēanėrisht tė atyre vlerave qė i pėrkasin entitetit shpirtėror dhe individualitetit etnokulturor tė shqiptarėve.

Lidhja Shqiptare nė Botė parimet e pėrgjithshme nga kjo platformė kombėtare do t’i detajizojė nė programin e vet, duke kultivuar forma tė ndryshme tė veprimit pėr realizimin e tij, siē janė: deklarata, peticione, memorandume, konferenca shtypi, por edhe tribuna, sesione, simpoziume, konferenca shkencore, pėrvjetorė, promovime, manifestime kombėtare etj.

Lidhja Shqiptare nė Botė do tė angazhohet qė tė gjitha format e veprimit tė saj tė kenė karakter gjithėkombėtar dhe tė shtrihen nė gjithė hapėsirėn shqiptare dhe nė diasporė.

Lidhja Shqiptare nė Botė do tė profilizojė veprimtarinė e vet nė kuadėr tė seksioneve tė veēanta, duke nėnvizuar se tė gjitha ato do tė jenė pjesė pėrbėrėse e veprimit tė saj, megjithė mundėsinė qė tė veprojnė me dhe nė bazė tė programeve tė veta, tė cilat do tė jenė nė pėrputhje me programin e Lidhjes Shqiptare nė Botė.

Duke u angazhuar pėr njė bashkėrenditje tė veprimeve tė pėrbashkėta nė mbarė hapėsirėn shqiptare dhe nė diasporė dhe me qėllim tė marrjes sė qėndrimeve tė pėrbashkėta pėr ēėshtjet madhore tė kombit,

Lidhja Shqiptare nė Botė do tė vendosė komunikimin dhe do tė bashkėpunojė me tė gjitha institucionet dhe asociacionet qė, nė veprimtarinė e vet, shtrojnė dhe shqyrtojnė ēėshtjet me interes gjithėkombėtar.

Me qėllim tė afirmimit tė botės shqiptare, Lidhja Shqiptare nė Botė do tė vendosė ura komunikimi dhe bashkėpunimi me institucione dhe asociacione tė ngjashme tė popujve tė tjerė dhe do t’i kėmbejė pėrvojat me ato.

4.

Meqenėse shikuar historikisht, pozita e sotme e popullit shqiptar mund tė krahasohet me pozitėn qė kishte ai nė vitin 1878, e veēanėrisht mė atė nė vitet 1912-1913, dhe duke pasur parasysh kohėn nė tė cilėn vendoset ose mund tė vendoset pėr fatet e tij dhe tė ardhmen e tij,

Lidhja Shqiptare nė Botė, do tė angazhohet qė tė zbardhen faktet historike, politike, ndėrkombėtare dhe juridike tė copėtimit tė trojeve shqiptare dhe rrethanat e brendshme dhe ndėrkombėtare, qė kanė kushtėzuar atė, me qėllim qė shqiptarėt tė pėrballojnė sprovat e mėdha historike tė tashme, tė shoqėruara me lakmi tė reja pėr gllabėrimin e tokave shqiptare.

Lidhja Shqiptare nė Botė, do tė angazhohet veēanėrisht qė tė zbardhet procesi i shpėrbėrjes sė ish-Jugosllavisė, i cili pėrfundoi me pavarėsinė e popujve sllavė, tė atyre popujve qė vullnetarisht ishin bashkuar nė tė, por jo edhe tė atyre popujve, siē janė shqiptarėt, tė cilėt me dhunė janė pėrfshirė nė tė.

Lidhja Shqiptare nė Botė, do tė angazhohet pėr shqyrtimin e problemit tė vetėdijes kombėtare nga aspekti i synimit shekullor tė shqiptarėve pėr bashkimin kombėtar, duke pritur qė rezultatet e hulumtimeve tė hedhin dritė tė re nė njohjen e psikologjisė sė shqiptarėve, tė zhvillimit tė saj dhe tė formimit tė vetėdijės sė tyre kombėtare.

Projekti mė serioz dhe mė i rėndėsishėm i Lidhjes Shqiptare nė Botė do tė jetė ai i arsyeshmėrisė historike, politike, ekonomike, demografike, kombėtare dhe ndėrkombėtare i bashkimit kombėtar tė shqiptarėve, si zgjidhje e vetme e drejtė edhe e plotė pėr ēėshtjen shqiptare.

Lidhja Shqiptare nė Botė do tė angazhohet pėr botimin e njė vepre multidisiplinare, tė hartuar nga specialistė tė tė gjitha fushave pėrkatėse tė dijes shkencore, tė cilėt, pėr herė tė parė, do t’i ofrojnė opinionit tė brendshėm dhe tė jashtėm njė studim shkencor pėr tė drejtėn e shqiptarėve pėr bashkim kombėtar.

Preokupim i rėndėsishėm i Lidhjes Shqiptare nė Botė do tė jetė ndėrtimi i strategjisė sė zgjidhjes sė ēėshtjes shqiptare dhe pikėrisht pėr kėtė qėllim, Lidhja Shqiptare nė Botė do tė arsyetojė nevojėn e themelimit tė Institutit Shqiptar pėr Studime Strategjike.

Lidhja Shqiptare nė Botė e sheh me shumė interes hartimin e njė platforme tė pėrgjithshme kombėtare nė tė cilėn do tė parashiheshin rrugėt, kahet, faktorėt dhe mundėsitė e pėrparimit tė pozitės sė shqiptarėve deri nė zgjidhjen e drejtė dhe tė plotė tė ēėshtjes shqiptare. Platforma Kombėtare e Lidhjes Shqiptare nė Botė paraqet vetėm njė kontribut tė parė tė veēantė tė saj nė kėtė fushė tė ndėrtimit tė strategjisė kombėtare.

Lidhja Shqiptare nė Botė, nėpėrmjet veprimtarisė sė saj tė pėrhershme, do tė mbajė gjallė vetė idenė e bashkimit kombėtar, qoftė pėr shkak tė kundėrvėnieve joparimore qė i bėhen asaj nė qarqe tė huaja, nė emėr tė, gjoja, krijimit tė njė “Shqipėrie tė Madhe”, qoftė pėr shkak tė rezervave qė ndonjėherė shfaqen edhe nė qarqet e brendshme pėr “pamundėsitė” e realizimit tė konceptit tė bashkimit kombėtar, por edhe pėr motive tė tjera, nė tė shumtėn e herėve, politike, partiake etj.

Fokusimet e Lidhjes Shqiptare nė Botė nė integrimet nė fushėn e kulturės do tė jenė tė njė rėndėsie tė veēantė, duke pasur parasysh faktin se kultura, duke qenė “thelb i shpirtit kombėtar dhe i qytetėrimit”, ėshtė njėkohėsisht” shprehėsja mė e mirė pėr liri e bashkim kombėtar, por edhe njė instrument pėr ta arritur atė bashkim”.

Lidhja Shqiptare nė Botė kujdes tė veēantė do t’i kushtojė veprimtarisė botuese. Lidhja Shqiptare nė Botė ka parasysh faktin se popujt fqinjė kanė zhvilluar propagandė shumėvjeēare kundėrshqiptare, e cila kryesisht mbėshtetet mbi mite, legjenda e gėnjeshtra, ndėrsa shqiptarėt nuk kanė bėrė sa duhet, veēanėrisht nė mėnyrė institucionale, pėr t’i dalė zot vetes sė vet dhe sė vertetės sė vet. Me veprimtarinė e vet botuese, duke afirmuar tė vėrtetėn pėr shqiptarėt nė trojet e veta etnike, Lidhja Shqiptare nė Botė, me forcėn e argumenteve, do t’i kundėrvihet propagandės qėllimkeqe antishqiptare

Integrimi ekonomik, krahas atij gjuhėsor, kulturor, arsimor, shkencor etj., do tė jetė njė fushė tjetėr e rėndėsishme e interesimit pėr Lidhjen Shqiptare nė Botė. Duke pasur parasysh se “bashkimi kombėtar ka ēmimin e vet ekonomik”, Lidhja Shqiptare nė Botė do tė bėhet krah i pėrpjekjeve pėr elaborim tė gjerė tė kėtij aspekti tė integrimeve brendashqiptare dhe realizimin e marrėveshjeve qė do tė bėhen nga kjo fushė.

Njė fushė e veēantė e interesimit pėr Lidhjen Shqiptare nė Botė do tė jetė ēėshtja e diasporės shqiptare. Fakti se pjesa mė e madhe e shqiptarėve jeton nė diasporė, e bėn ēėshtjen e diasporės shqiptare vetvetiu njė prej ēėshtjeve mė tė rėndėsishme, por edhe mė tė ndjeshme tė ēėshtjes shqiptare. Meqenėse shkaqet e njė shpėrndarjeje tė madhe tė shqiptarėve nėpėr botė janė kryesisht tė natyrės ekonomike dhe politike, kėto dy aspekte tė ēėshtjes sė diasporės shqiptare do tė jenė nė fokus tė interesimit tė Lidhjes Shqiptare nė Botė, sikurse qė njė aspekt tjetėr i marrjes me probleme nga kjo fushė do tė jetė angazhimi pėr bashkėrenditjen e veprimeve dhe unitetin e saj.

Lidhja Shqiptare nė Botė kėtu parasheh njė bashkėveprim dhe bashkėpunim me partitė politike shqiptare.

Duke u angazhuar pėr ruajtjen e lidhjeve tė diasporės me atdheun, pėrkatėsisht me njerėzit e tyre nė vendlindje, me jetėn, zakonet, gjuhėn dhe kulturėn e tyre, Lidhja Shqiptare nė Botė do tė pėrqendrojė veprimtarinė e vet nė organizimin e diasporės shqiptare mbi baza kombėtare, nėpėr klube dhe shoqata, e jo mbi baza politike a partiake qė mund tė shpiejnė nė copėtimin e saj.

Lidhja Shqiptare nė Botė do tė interesohet veēanėrisht pėr sigurimin e kushteve pėr ruajtjen e identitetit kombėtar tė shqiptarėve tė shpėrndarė nėpėr botė, duke dhėnė ndihmesėn e vet tė drejtpėrdrejtė pėr shkollimin plotėsues cilėsor nė gjuhėn amėtare tė fėmijėve tė mėrgimtarėve tanė. Duke u angazhuar kundėr procesit tė asimilimit tė tyre, Lidhja Shqiptare nė Botė, nė veprimtarinė e vet, parasheh botimin e librave tė ndryshėm, nga abetarja e pėrbashkėt e deri te historia e pėrgjithshme e popullit shqiptar, vepra kėto qė mund tė ndihmojnė pėr ruajtjen e identitetit kombėtar tė tyre.

Nė kuadėr tė angazhimit me diasporėn dhe rreth diasporės, Lidhja Shqiptare nė Botė do tė shfaqė njė pėrkujdesje tė veēantė pėr pėrpjekjet pėr kthimin e shqiptarėve tė shpėrngulur, duke mbėshtetur investimet e biznesmenėve shqiptarė dhe tė huaj nė viset shqiptare dhe duke krijuar kushtet pėr kthimin e tyre.

5.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet pėr shtruarjen e drejtė dhe tė plotė tė ēėshtjes shqiptare.. Ajo angazhohet pėr krijimin e konsensusit shqiptar pėr shtruarjen e ēėshtjes shqiptare nė tėrėsinė e saj. Nė veprimtarinė e vet, Lidhja Shqiptare nė Botė ēėshtjen shqiptare do ta shtrojė si ēėshtje tė njė populli tė ndarė mė dysh, si ēėshtje tė pazgjidhur shqiptare nė Ballkan.

Lidhja Shqiptare nė Botė nuk miraton atomizimin e ēėshtjes shqiptare nė Ballkan, por tė kundėrtėn, ate e sheh si tė dėmshėm pėr tėrėsinė e saj, me epilog tashmė tė njohur tė trajtimit tė njė gjysme tė ndarė tė kombit shqiptar si pakicė kombėtare.

Lidhja Shqiptare nė Botė do ta ketė pėr detyrė tė pėrhershme qė opinionit tė brendshėm, e veēanėrisht atij ndėrkombėtar, t’ia paraqesė ēėshtjen shqiptare si gjendje tė njė populli tė ndarė, qė t’ia bėrė tė njohur botės tė kaluarėn e hidhur tė popullit shqiptar, keqtrajtimet dhe gjenocidin qė ka pėrjetuar ky popull dhe qė t’ia arsyetojė botės synimin shekullor tė shqiptarėve pėr bashkim. Kėtė detyrė tė veten, Lidhja Shqiptare nė Botė do tė angazhohet ta pėrmbushė, pėrveē me veprimin e vet tė pėrditshėm, edhe nėpėrmjet formave tė veēanta tė veprimtarisė, nga organizimi i konferencave shkencore deri te botimi i veprave tė veēanta nga kjo fushė e interesimit tė saj dhe tė shqiptarėve pėrgjithėsisht, angazhim ky qė do tė fokusohet nė depėrtimin e sė vėrtetės pėr tė drejtėn historike dhe etnike tė shqiptarėve pėr trojet nė tė cilat ata jetojnė. Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se vetėm njė angazhim mė i madh nė kėtė fushė do tė sigurojė qė bota tė mėsojė tė vėrtetėn pėr Shqipėrinė etnike, e cila, me tendencė dhe qėllime propagandistike antishqiptare, veēanėrisht nė qarqet serbe, e mė gjerė, paraqitet si pėrpjekje pėr krijimin e “Shqipėrisė sė Madhe”. Sintagma “Shqipėri e Madhe” konsiderohet e huaj pėr shqiptarėt dhe ajo, si e tillė, nuk bėn pjesė nė fjalorin politik tė tyre.

Lidhja Shqiptare nė Botė do tė angazhohet pėr integritetin kombėtar tė shqiptarėve, duke e konsideruar integritetin kulturor shqiptar parakusht, madje edhe themel pėr integritetin e pėrgjithshėm shpirtėror e kombėtar tė shqiptarėve. Nė programin e Lidhjes Shqiptare nė Botė, nė fazėn e parė tė qenies dhe tė veprimit tė saj, do tė dominojė pėrpjekja pėr tė kultivuar integritetin kulturor tė shqiptarėve, si paraprijės pėr integritetin e pėrgjithshėm tė tyre.

Nė pėrpjekjet pėr tė siguruar integritetin kulturor shqiptar, Lidhja Shqiptare nė Botė, duke i shpėrthyer kufijtė gjeografikė tė hapėsirės shqiptare, do tė angazhohet pėr sigurimin e lidhjeve mė tė ngushta ndėrmjet punonjėsve tė kulturės shqiptare: gjuhėtarėve, letrarėve, shkencėtarėve e artistėve shqiptarė, me qėllim tė bashkimit tė tyre nė projekte tė pėrbashkėta kombėtare, siē janė programet e pėrbashkėta tė gjuhės dhe tė letėrsisė, tė kulturės dhe tė trashėgimisė popullore, tė historisė dhe tė shkencave tė tjera, me qėllim tė krijimit tė institucioneve dhe tė asociacioneve tė pėrbashkėta nga kėto fusha dhe me qėllim tė sigurimit tė teksteve unike pėr gjithė shqiptarėt (nga abetarja e deri te librat universitarė).

6.

Duke e konsideruar bashkimin kombėtar zgjidhje tė vetme tė drejtė dhe tė plotė tė ēėshtjes shqiptare,

Lidhja Shqiptare nė Botė, pėrcaktimet e tashme tė pjes[shme tė shqiptarėve nė Kosovė, nė Kosovėn Lindore, nė Ish-Republikėn Jugosllave tė Maqedonisė dhe nė Mal tė Zi, bashkė me statusin e papėrkufizuar tė Ēamėrisė, i konsideron vetėm si zgjidhje kaluese drejt zgjidhjes sė drejtė dhe tė plotė tė ēėshtjes shqiptare.

Lidhja Shqiptare nė Botė mbėshtet vetėm ato zgjidhje tė pjesshme tė ēėshtjes shqiptare tė cilat nuk i mbyllin, por i lėnė tė hapur rrugėn zgjidhjes sė drejtė dhe tė plotė tė ēėshtjes shqiptare.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet pėr depėrtimin e sė vėrtetės pėr shqiptarėt nė botė dhe pėr tė drejtėn e tyre pėr tė jetuar tė lirė e tė barabartė me popujt e tjerė, duke arsyetuar tė drejtėn e tyre pėr tė jetuar nė njė shtet, si synim historik tė shqiptarėve tė ndarė.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet pėr hartimin e njė programi strategjik afatgjatė nga institucionet mė tė larta shkencore, nė tė cilin do tė parashiheshin mundėsitė e pėrparimit tė ēėshtjes shqiptare deri nė zgjidhjen e drejtė dhe tė plotė tė saj. Ky program do tė duhej tė pėrfshinte aspektin ekonomik, politik, ushtarak, demografik, kulturor, arsimor, shkencor, informativ etj.

7.

Lidhja Shqiptare nė Botė shfaq mendimin se rajoni do tė vazhdojė tė jetė vatėr krize e konfliktesh dhe se nuk do tė mund tė integrohet nė Evropė pa zgjidhjen e drejtė, tė plotė dhe tė qėndrueshme tė ēėshtjeve kombėtare tė popujve, pėrfshirė kėtu, natyrisht, edhe ēėshtjen kombėtare tė popullit shqiptar.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se mė e drejtė ėshtė rivendosja paqėsore e kufijve etnikė sesa ruajtja e pėrgjakshme e kufijve ekzistues, me pasoja pėrherė tė rrezikshme pėr paqen e stabilitetin nė rajon dhe nė Evropė pėrgjithėsisht, duke qenė e ndėrgjegjshme se zgjidhja e drejtė dhe e plotė e ēėshtjes shqiptare kėrkon edhe zhvendosje kufijsh shtetėrorė, mirėpo njėkohėsisht duke kujtuar se kufijtė nuk janė mė aq tė shenjtėruar sa tė mos lėkunden, siē ndodhi rasti me rėnien e murit tė Berlinit, qė ndante kombin gjerman dhe Perėndimin e Lindjen, siē ndodhi me ish-Bashkimin Sovjetik, ku u krijuan 15 shtete popujsh sllavė e josllavė, siē ndodhi me ish-Ēekosllovakinė dhe ndarjen e saj nė dy shtete dhe, me nė fund, siē ndodhi me kufijtė ndėrkombėtarė tė ish-Jugosllavisė, tė cilėt u bėnė kufij shtetesh tė reja. Prandaj, nė kuadėr tė kėtyre trendeve tė lėvizjes sė kufijve dhe duke u mbėshtetur nė faktin e prishjes sė hartės politike dhe gjeografike tė ish-Jugosllavisė, pėrkatėsisht shpėrbėrjes sė saj nė disa shtete, Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se ngritja e plotė, e pandarė, pra e pashkoqur, e tėrėsisė sė ēėshtjes shqiptare, pėrveē se historikisht, edhe aktualisht bėhet gjithnjė e mė e arsyeshme.

Lidhja Shqiptare nė Botė shfaq pikėpamjen se paqja dhe fqinjėsia e mirė ballkanike nuk mund tė sigurohen me pozitėn e kombit shqiptar tė ndarė mė dysh e tė copėtuar nėn shtetet e reja tė sllavėve tė jugut. Ajo angazhohet pėr korrigjimin e padrejtėsive tė kancelarive evropiane ndaj kombit shqiptar, duke mos cenuar tė drejtat dhe liritė e popujve tė tjerė dhe tė vendeve tė tyre.

Lidhja Shqiptare nė Botė zgjidhjet racionale e demokratike tė ēėshtjeve etnike dhe kombėtare i konsideron parakusht tė evropianizimit tė Ballkanit, tė zhvillimit tė demokracisė moderne, tė krijimit tė shoqėrisė civile dhe tė konceptimit tė ekonomisė sė tregut.

8.

Edhe pse Lidhja Shqiptare nė Botė niset nga supozimi se shqiptarėt e kanė Programin Kombėtar qysh nga Rilindja Kombėtare nė tė cilin parimi i vetėvendosjes paraqet parimin prijės ndaj parimit tė bashkimit kombėtar, nga fakti se projeksioni pėr tė ardhmen e shqiptarėve nė Evropėn Juglindore nuk gjindet nė njė dokument tė vetėm i cili do tė zbėrthente orientimet themelore pėr ardhmėninė e tyre nė kėtė pjesė tė Evropės,

duke u nisur nga nevoja e organizimit dhe e veprimit tė kombit shqiptar si njė tėrėsi e vetme, ofron Platformėn Kombėtare, si pjesė tė pėrpjekjeve tė saj pėr ta vėshtruar, por edhe pėr ta shtruar ēėshtjen shqiptare si njė ēėshtje dhe nė mėnyrėn tėrėsore tė saj.

Kompaktėsia gjeografike dhe vazhdimėsia historike iliro-shqiptare janė argument i pamohueshėm i sė drejtės etnohistorike tė shqiptarėve pėr trojet e tyre etnike.

Pėr shkak tė pozitės gjeostrategjike, nė udhėkryqin e Perėndimit e Lindjes, shqiptarėt janė gjendur nėn pushtimet e gjata romake, bizantine, osmane e sllave, qė kanė ndikuar domosdo nė emancipimin e vonuar kombėtar e shtetėror tė tyre.

(1) Gjatė procesit tė shpėrbėrjes sė Perandorisė Osmane, kundėr sundimit shumėshekullor tė sė cilės luftuan shqiptarėt e tri pėrkatėsive konfesionale, dhe gjatė luftėrave ballkanike, mbi gjysma e popullit autokton shqiptar nė trojet e veta etnike e historike ra nėn sundimin serb, malazias e grek.

(2) Nė prag dhe menjėherė pas Kongresit tė Berlinit (1878), Serbia e Mali i Zi bėn spastrimin etnik tė rreth 350 mijė shqiptarėve nga brezi veriperėndimnor etnik (Sanxhaku i Nishit i Vilajetit tė Kosovės dhe viset shqiptare nė Mal tė Zi), pa tė drejtė kthimi nė vatrat e tyre dhe pa kompensim tė pasurisė sė tyre.

(3) Me vendimin e Konferencės sė Ambasadorve nė Londėr (1913), Greqia aneksoi Ēamėrinė, njė krahinė etnike shqiptare, prej nga pjesa dėrrmuese e shqiptarėve myslimanė u kėmbyen me dhunė me grekėt nė Turqi, ndėrsa shumica e shqiptarėve ortodoksė u helenizuan. Mė 1944-1945, Greqia dėboi me dhunė ushtarake nė Shqipėri 25 mijė shqiptarė nga Ēamėria.

(4) Kosova, edhepse kishte identitetin e vet historic dhe etnik iliro-shqiptar qė nga Dardania antike, edhepse kishte integritetin gjeografik, ekonomik, demografik e kulturor, u aneksua me dhunė ushtarake mė 1912, 1918, 1945 e 1990.

9.

Nga dy qasje tė mundshme ēėshtjes shqiptare, prej tė cilave njėra ėshtė qasje e pjesshme, e ndarė, pra e shkoqur prej tėrėsisė dhe tjetra e cila ėshtė qasje e plotė, e pandarė, pra e pashkoqur, e tėrėsisė sė ēėshtjes shqiptare, Lidhja Shqiptare nė Botė, megjithė pėrcaktimet e tashme politike tė pjesshme tė shqiptarėve nė trojet e veta etnike dhe nė hapėsirėn e ish-Jugosllavisė, ēėshtjen e pozitės sė shqiptarėve, sikundėr edhe ēėshtjen shqiptare nė pėrgjithėsi, e trajton si njė ēėshtje tė pandarė. Madje, ajo konsideron se ngritja e plotė, e pandarė, pra e pashkoqur e tėrėsisė sė ēėshtjes shqiptare po bėhet gjithnjė e mė e arsyeshme, qoftė nga aspekti historik dhe politik, qoftė edhe nga aspekti kushtetues-juridik i saj.

Duke u angazhuar pėr njė qasje tė plotė ēėshtjes shqiptare,

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron tė padrejtė gjendjen e tashme faktike tė ndarjes sė popullit shqiptar dhe tė trojeve tė tij etnike dhe deklarohet kundėr vrojtimit dhe shqyrtimit tė ēėshtjes shqiptare nė disa pjesė tė saj. Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet qė ēėshtja shqiptare, si nė komunikimin brendashqiptar, ashtu edhe nė komunikimin me subjektet me pėrgjegjėsi tė lartė ndėrkombėtare, tė shtrohet dhe tė shqyrtohet si ēėshtje unike. Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se vetėm nė atė mėnyrė qendrat e vendosjes ndėrkombėtare do tė mund tė kishin njė qasje tė drejtė dhe tė plotė pėr ēėshtjen shqiptare dhe projeksion tė qartė pėr zgjidhjen e saj, pra pėr tė ardhmen e shqiptarėve nė Evropėn Juglindore.

Duke u angazhuar pėr njė qasje tė plotė ēėshtjes shqiptare,

Lidhja Shqiptare nė Botė shpreh bindjen se pa njė zgjidhje tė tėrėsishme tė pozitės sė shqiptarėve nė Evropėn Juglindore, nuk mund tė ketė zgjidhje tė krizės politike nė tė dhe nė rajon pėrgjithėsisht. Lidhja Shqiptare nė Botė kujton, me kėtė rast, se shqiptarėt janė i vetmi popull nė Evropėn Juglindore qė, nga tė gjitha anėt, kufizohet me vetveten, meqenėse nė tė kaluarėn ėshtė copėtuar nė disa shtete. Lidhja Shqiptare nė Botė shtron para subjekteve me pėrgjegjėsi tė lartė ndėrkombėtare kėrkesėn pėr pėrfilljen e popullit shqiptar si njė tėrėsi unike dhe vrojtimin e ēėshtjes shqiptare nė mėnyrė tėrėsore. Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se objektivat e tashme tė pjesshme tė ēėshtjes shqiptare qė, si tė tilla paraqiten nė pamjen e jashtme tė saj, nė fakt, pėrfaqėsojnė sektore tė veēuara tė ēėshtjes shqiptare, tė cilat ende nuk janė shkrirė nė njė tėrėsi tė vetme.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet qė historisė sė popullit shqiptar t’i bėhet njė qasje e tėrėsishme, nė vazhdimėsinė e saj dhe nė mėnyrė autentike, sepse nė historiografinė serbe ajo ėshtė paraqitur “e shkėputur dhe e pėrndarė nė kuadėr tė shteteve qė kanė sunduar nė trojet shqiptare dhe nė kuadėr tė marrėdhėnieve tė shqiptarėve me sllavėt e Jugut”. Populli shqiptar ka historinė e vet dhe ajo nuk mund tė shkrihet nė historinė e shteteve qė sunduan nė trojet e tij dhe as nė historinė e marrėdhėnieve me popujt fqinjė. E vėrteta historike flet se “shqiptarėt janė pasardhės tė ilirėve nė trojet e tė cilėve gjenden dhe gjuhėn e tė cilėve e flasin”. Shqiptarėt, si popull, janė formuar nė Mesjetėn e hershme. Ekzistimi i popullit shqiptar nė Mesjetėn e hershme konfirmohet, qoftė nė lėndėn burimore materiale, qoftė nė mbėshtetje tė kulturės materiale. Pikėrisht ky lloj i dytė i burimeve flet pėr ekzistimin e etnisė shqiptare qysh nė kohėn e vendosjes sė sllavėve nė Gadishullin Ballkanik, edhe pse serbėt, me njė propagandė thjesht politike janė pėrpjekur qė ta mohojnė origjinėn antike ilire shqiptare nė mėnyrė qė tė drejtėn e tyre historike ta shtrijnė deri nė Mesjetė. Origjina ilire e shqiptarėve “ėshtė nė raport tė drejtpėrdrejtė me identitetin historik tė popullit shqiptar”. Arkeologėt kanė provuar se ”ekziston njė vijimėsi e drejtpėrdrejtė nė kulturėn materiale e shpirtėrore mes ilirėve dhe shqiptarėve, madje nė mbėshtetje tė materialit arkeologjik tė njė varg nekropolesh tė Mesjetės sė hershme nė territorin e Shqipėrisė sė sotme”. Nė fakt, zbulimet arkeologjike nė nekropolet e hulumtuara dėshmojnė pėr traditėn ilire, e cila vazhdon edhe pas vendosjes sė sllavėvė nė Ballkan. Shqiptarėt mbrojnė pikėpamjen se ata, si pasardhės tė ilirėve, janė autoktonė nė territoret nė tė cilat jetojnė sot. Kjo pikėpamje e tyre konfirmohet “me po ato argumente nė tė cilat provohet edhe origjina ilire e shqiptarėve”. Pėr ēėshtjen e atdheut tė shqiptarėve, domethėnė tė territorit nė tė cilin kanė jetuar si popull, nuk mund tė qėndrojė shkencėrisht ndonjė pikėpamje tjetėr. ”Ai territor nė vijat e pėrgjithshme i pėrgjigjet shtetit bashkėkohor shqiptar, por shtrihet edhe jashtė kufijve nė Jugosllavi dhe nė Greqi”. Pėr derisa shkenca serbe pėrpiqet qė tė dėshmojė, p.sh. se “Kosmeti ėshtė serb”, argumentet historike flasin bindshėm se “serbėt janė vendosur nė Kosovė me rastin e zgjerimit tė shtetit serb nė kėtė drejtim nga Nemanjiqėt”. Nė territorin etnik shqiptar, pėr pasojė pushtimesh, nė Mesjetė dhe nė kohėn e Perandorisė Osmane, janė vendosur pakica sllave, turke dhe rome. Pakica sllave “ėshtė shtuar ndjeshėm me kolonizimin e dhunshėm nė mes tė dy luftėrave botėrore, megjithatė, kurrė nuk ka arritur tė jetė mbi 10% tė popullatės nė tėrėsi”. Kėto fakte provohen edhe nė bazė tė burimeve serbe. E vėrteta historike flet se shqiptarėt janė mė tė hershėm nė kėto troje sesa serbėt, tė cilėt janė ardhacakė. Mbi tė drejtėn historike tė shqiptarėve flasin bindshėm pėrmendorėt shqiptaro-ilire, siē janė varrezat ilire, si pėrmendore mė tė vjetra nėntokėsore dhe shumė xhami, kulla, kisha e manastire ose tė dhėna demografike.

Lidhja Shqiptare nė Botė thekson se shqiptarėt nė kėto troje e kanė gjithė historinė e tyre, traditėn, trashėgiminė, kulturėn, shtresėzimin social, komunikimet dhe raportet me popujt e tjerė pėrreth. Popullata shqiptare nė trojet e veta nė ish-Jugosllavi dhe territori i saj etnik gjatė gjithė historisė ka jetuar dhe ka funksionuar si njė bashkėsi etnike me pjesėn tjetėr tė shqiptarėve nė Ballkan.

Lidhja Shqiptare nė Botė, konsideron se pretendimet e Serbisė pėr trojet shqiptare nuk mund tė qėndrojnė dhe tė arsyetohen shkencėrisht me tė kaluarėn serbe nė Kosovė. Shqiptarėt janė nė trojet e veta etnike popull autokton, qė do tė thotė se ata kanė jetuar kėtu nga kohėt mė tė lashta, qysh se nė Ballkan kanė filluar proceset etnogjenetike. Ata aty kanė formėsuar etnitetin e vet dhe aty kanė ndėrtuar identitetin e vet kombėtar. Ata nė kėto troje kanė mbrojtur qenien e vet kombėtare dhe aty mendojnė tė ndėrtojnė tė ardhmen e vet.

Lidhja Shqiptare nė Botė thekson se ēėshtja shqiptare, “me pėrmbajtjen qė ka sot”, rezulton “prej Kongresit tė Berlinit (1878), pėrkatėsisht Konferencės sė Ambasadorėve nė Londėr (1912-1913), kur rreth 55 pėr qind e tokave etnike dhe historike nė tė cilat shqiptarėt ishin popullatė e vetme a shumicė dėrrmuese u jepen fqinjėve ballkanikė - Serbisė, Malit tė Zi dhe Greqisė dhe kur rreth 60 pėr qind e popullit shqiptar mbetet jashtė kufijve tė Shqipėrisė qė si shtet krijohet mė 1912”. Duke sanksionuar pushtimin ushtarak tė trojeve shqiptare nga ana e fqinjėve ballkanikė, duke ia njohur Serbisė, Malit tė Zi dhe Greqisė tė drejtėn e pushtimit mbi territoret shqiptare, Fuqitė e Mėdha evropiane nė Kongresin e Berlinit dhe sidomos nė Konferencėn e Londrės, i bėnė njė padrejtėsi tė madhe historike popullit tė lashtė shqiptar. Ky vendim i padrejtė i Fuqive tė Mėdha i shkėputi shtetit shqiptar mė tepėr se gjysmėn e tokave tė tij. Shqipėria u bė mė 1912, “por ajo nuk u bė siē duhej tė bėhej”.

Lidhja Shqiptare nė Botė thekson gjithashtu se shqiptarėt qenė dhe ngelin populli dhe kombi mė i pambrojtur dhe mė i vetmuar, sepse nuk i takonin dhe nuk i takojnė asnjė familjeje tė madhe evropiane. Lidhja Shqiptare nė Botė aty kėrkon dhe gjen arsyen qė Evropa nė shumicėn e rasteve ose ta ketė cenuar rėndė tėrėsinė territoriale tė shqiptarėve ose tė ketė bėrė pėrpjekje qė ta shlyejė atė nga harta e saj. Prandaj, Lidhja Shqiptare nė Botė Kongresin e Berlinit dhe Konferencėn e Ambasadorėve nė Londėr i merr si shembuj historikė shumė domethėnės, sepse mė shumė se gjysma e popullit shqiptar dhe e trojeve etnike tė tij u shkėput nga trungu kombėtar, me ē’rast trojet etnike shqiptare u bėnė padrejtėsisht tė huajat, duke u shkėputur asokohe 29 mijė km2 me 1,2 milion shqiptarė, kurse Shqipėria e pavarur kishte mbetur atėherė me 28 mijė km2 sipėrfaqe dhe me rreth 750 mijė banorė.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se ēėshtja shqiptare prej atėherė paraqet njė problem qė realisht i paraqet shqiptarėt si popull tė ndarė. Ajo vazhdon tė ndodhet nė udhėkryqin e madh historik dhe, nė njėfarė mėnyre , edhe “tė mbahet peng” i zhvillimeve nė hapėsirėn e ish-Jugosllavisė. Me gjithė krijimin e shteteve tė reja ballkanike, ēėshtja shqiptare ende nuk njihet si ēėshtje kombėtare e njė populli tė ndarė padrejtėsisht. Kėshtu, pėr shembull, pėr derisa njėsitė federale tė ish-Jugosllavisė u emancipuan nė shtete sovrane, pėr shqiptarėt vazhdon tė ofrohet gjendja e restaurimit dhe e ricopėtimit nėn sovranitetet e huaja. Edhe pas shthurjes sė perandorive totalitare, shqiptarėve nuk u njihet e drejta pėr vetėvendosje.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se shqiptarėt pėrballen sot me dy sfida tė mėdha historike: ēėshtjen e pazgjidhur kombėtare dhe integrimin nė qytetėrimin perėndimor.

Lidhja Shqiptare nė Botė vlerėson se ēėshtja shqiptare nė proceset e reja politike nė Ballkan ende nuk e ka trajtimin pėrkatės nga ana e subjekteve me pėrgjegjėsi tė lartė ndėrkombėtare, madje madje ndonjėherė edhe injorohet fare, me faktin se ajo shtrohet si e pėrndarė, nė kuadėr tė segmenteve tė veēuara tė saj. Kėshtu ėshtė me ēėshtjen e Kosovės, siē ėshtė edhe me pozitėn e shqiptarėve nė Kosovėn Lindore, me atė tė shqiptarėve nė ish-Republikėn Jugosllave tė Maqedonisė dhe me pėrbėrėsit e tjerė tė saj.

Pėr Lidhjen Shqiptare nė Botė bazė nisėse e shqyrtimit tė statusit kushtetues-politik tė Kosovės ėshtė se ai nuk pėrbėn tėrėsinė e statusit kushtetues-politik tė popullit shqiptar nė ish-Jugosllavi. Ē’ėshtė e vėrteta, ai paraqet, pa dyshim, njėrin nga pėrbėrėsit mė tė rėndėsishėm tė ēėshtjes shqiptare nė pėrgjithėsi, meqenėse nė Kosovė jetojnė mbi dy milionė shqiptarė, qė do tė thotė mė shumė se 90 pėr qind e popullsisė sė tėrėsishme tė saj. Prandaj, pėr Lidhjen Shqiptare nė Botė realiteti demografiko-nacional dhe territorial i popullit shqiptar paraqitet si njė prej momenteve mė tė rėndėsishme prej tė cilėve varet zgjidhja e statusit tė Kosovės, nė kuadėr tė ēėshtjes sė pazgjidhur shqiptare. Moment tjetėr tė rėndėsishėm paraqet individualiteti historik, gjeografik, strukturalo-nacional dhe politik i Kosovės dhe, nė lidhje me kėtė, ėshtė me interes tė pėrkujtohet Dardania qysh nga periudha antike, Vilajeti i Kosovės nga periudha e Perandorisė Osmane, formimi i tė ashtuquajturit “pushtet popullor” gjatė Luftės sė Dytė Botėrore si dhe pozita e Kosovės nė ish-bashkėsinė multinacionale tė Jugosllavisė sipas Kushtetutės sė saj tė vitit 1974 tė cilėn, nė udhė jokushtetuese, e rrėnoi Serbia me amendamentet nė Kushtetutėn e vet mė 1989. Momentin e tretė tė rėndėsishėm pėr statusin kushtetues-politik tė Kosovės e pėrbėn fakti se Kosova nuk qe pėrfshirė nė vendimet e Mbledhjes sė Dytė tė AVNOJ-it, sepse ēėshtja e Kosovės qe lėnė tė zgjidhej pas luftės, sipas parimit tė vetėvendosjes sė popullsisė sė Kosovės, pėr ēka flasin burimet historike tė asaj kohe.

Nė kuadėr tė kėtij vėshtrimi historik pėr Kosovėn vlen tė pėrmendet se ēėshtja e Kosovės, nė fakt, nuk ka ekzistuar si “ēėshtje e veēante”, meqenėse ekzistonte vetėm “ēėshtja shqiptare”, si ēėshtje e pėrbashkėt e tė gjithė shqiptarėve. “Ēėshtja e Kosovės” u lind fizikisht me copėtimin e territorit etnik shqiptar. Prandaj, ky vėshtrim pėr statusin kushtetues-politik tė Kosovės nuk mund tė anashkalojė ēėshtjen e konflikteve nė sferėn politike interetnike rreth Kosovės.

Lidhja Shqiptare nė Botė raportin ndėrmjet Serbisė dhe Kosovės e vėshtron si raport tė dy tėrėsive territoriale etnike tė veēanta, plotėsisht tė ndryshme pėr nga kompozicioni etnik, “tė cilat si tė tilla nuk mund tė jenė ose tė vendosen nėn pushtetin njėetnik”. Nga ana tjetėr, Lidhja Shqiptare nė Botė, argumenton qė Kosova, me asnjė dokument kushtetues tė vitit 1974 nuk ishte “pjesė integrale e Serbisė nėn sovranitetin e asaj njėsie federale”. Pėr mė tepėr, Lidhja Shqiptarė nė Botė thekson se Kosova, sikundėr edhe ish-republikat jugosllave, paraqet ēėshtje tė vetėvendosjes sė jashtme. Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet qė ēėshtja e Kosovės, pas dekompozimit tė ish-Jugosllavisė, tė vėshtrohet nė njė dritė tjetėr institucionale, politike dhe ndėrkombėtare dhe mbėshtetur nė fakte historike, politike dhe juridike mbron pikėpamjen pėr njohjen e statusit tė shtetit tė pavarur pėr Kosovėn si udhė kaluese drejt realizimit tė aspiratave shekullore tė popullit shqiptar.

Nga mė shumė faktorė, Lidhja Shqiptare nė Botė thekson veēanėrisht kėta faktorė qė favorizojnė qenien e Kosovės shtet i pavarur:

Sė pari, strukturėn etnike tė Kosovės, qė flet pėr shumicėn dominante demografike shqiptare, si njė realitet kombėtar-demografik-territorial tė popullit shqiptar nė pėrmasa ballkanike, ku ai pėrbėn gati njė tė tretėn e popullit shqiptar nė Ballkan.

Sė dyti, vullnetin politik tė popullit shqiptar tė Kosovės, vullnet ky qė qe i shprehur nėpėrmjet mekanizmave institucionale demokratike tė Kosovės, nė kohėn kur pozita politike dhe kushtetuese-juridike e pėrbėrėsve konstitutivė tė ish-Jugosllavisė kishte ndėrruar krejtėsisht; atėherė kur dokumentėt burimore kushtetuese tė Kosovės morėn natyrėn e formėsimit definitiv socio-politik dhe kushtetues-juridik tė pozitės sė re tė pavarur tė Kosovės.

Sė treti, tė drejtėn pėr vetėvendosje tė popullit shqiptar tė Kosovės, e cila i takon dyfish: si e drejtė e vetėvendosjes kombėtare dhe si e drejtė e vetėvendosjes sė popullatės sė territorit tė individualizuar.

Sė katėrti, qenien e Kosovės element pėrbėrės i Federatės sė ish-Jugosllavisė, qė do tė thotė se Kosova nė ish-Federatėn e Jugosllavisė kishte status tė njėsisė konstitutive dhe se kjo provohej me shumė norma kushtetuese.

Sė pesti, zhbėrjen e ish-Jugosllavisė, me ē’rast Kosova, me asnjė akt tė vetin, nuk mori pjesė nė themelimin e “Federatės serbo-malazeze”.

Sė gjashti, vendosjen e “pėrputhjes sė karakterit etnik tė territorit dhe karakterit etnik tė pushtetit nė Kosovė”.

Sė shtati, individualitetin kompleks historik, gjeografik-struktural kombėtar dhe politik tė Kosovės qė flet pėr faktin se Kosova historikisht pėrbėnte njė tėrėsi tė veēantė etnike, politike dhe territoriale.

Sė teti, tė drejtėn natyrore tė popullit shqiptar tė Kosovės pėr pavarėsi, si “pjesė e madhe, territorialisht kompakte, e kombit shqiptar nė Ballkan dhe njėkohėsisht edhe popullatė shumicė e territorit tė Kosovės, si territor politik i individualizuar”.

Sė nėnti, bazėn shoqėrore-ekonomike dhe politike pėr pavarėsinė e Kosovės.

Sė dhjeti, principielitetin dhe drejtėsinė shoqėrore-politike pėr statusin e pavarur tė Kosovės.

Lidhja Shqiptare nė Botė e sheh si tė trefishtė rėndėsinė e zgjidhjes sė ēėshtjes sė Kosovės: njė, “pėr raportin interetnik shqiptaro-serb nė Kosovė”; dy, “pėr raportin interetnik shqiptaro-serb nė hapėsirėn e ish-Jugosllavisė” dhe tre, “pėr raportin interetnik global tė kombit shqiptar dhe tė kombit serb nė Ballkan”.

Pėr Lidhjen Shqiptare nė Botė ēėshtja e Kosovės paraqet, nė thelb, ēėshtje tė vetėvendosjes sė popullit tė saj, njė tė drejtė natyrore tė tij, “tė prononcuar edhe nė shkallė tė sė drejtės pozitive ndėrkombėtare”, e cila duhet respektuar “mbi bazėn etnike dhe tė ēdo rezoni demokratik”.

Lidhja Shqiptare nė Botė qenien e Kosovės nėn Administrimin e Pėrkohshėm Civil Ndėrkombėtar e konsideron si njė trasim tė udhės drejt pavarėsimit tė plotė tė saj, ndėrsa njohjėn ndėrkombėtare tė shtetit tė pavarur tė Kosovės si njė solucion tė drejtpeshuar pėr kėtė kohė, madje edhe me interes “jo vetėm pėr kombin shqiptar, por edhe pėr kombin serb nė Ballkan”, sikurse edhe pėr vetė drejtpeshimin e tashėm tė Ballkanit.

Pėr shqiptarėt e Kosovės krijimi i shtetit paraqet njė pėrfundim logjik tė etnikumit politogjenetik. Vetėpėrcaktimi ėshtė e drejtė e shqiptarėve dhe nėpėrmjet sė drejtės pėr vetėpėrcaktim ata, nė fakt, pretendojnė tė bėhen faktor dhe subjekt i vėrtetė politik, jo vetėm nė raport ndaj vetės, por edhe nė raport ndaj tė tjerėve. Nga pikėpamja konstitucionale, ėshtė e padiskutueshme se shqiptarėt nė Kosovė paraqesin njė etnikum tė qartė me tė cilin identifikohet popullata kompakte me territorin e vet, prandaj, si historikisht, ashtu edhe politiko-gjenetikisht, ėshtė fare e logjikshme qė secili etnikum, pra edhe etnikumi shqiptar nė Kosovė, tė synojė krijimin e shtetit si realizim tė vetin nė histori.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet pėr ndriēimin shkencor tė sė drejtės pėr status shtetformues tė shqiptarėve nė IRJ tė Maqedonisė nė rrafshin konstitucional, duke e mbėshtetur atė nė sfondin historik dhe duke pasur parasysh gjithėsaherė strukturėn reale demografike interetnike nė kėtė republikė. LSHB kėtė zgjidhje e konsideron zgjidhje kaluese.

Lidhja Shqiptare nė Botė e konsideron Republikėn e Krushevės (1903) si burim tė sė drejtės pėr shtetformėsi tė shqiptarėve nė IRJ tė Maqedonisė, meqenėse nė tė shqiptarėt u paraqitėn si subjekt shtetėror dhe element shtetformues.

Lidhja Shqiptare nė Botė zgjidhjet kushtetuese tė vitit 1974 nė IRJM i konsideron si njė pėrpjekje pėr njė pėrparim tė pėrkufizimit tė tė drejtave tė shqiptarėve nė kėtė republikė, veēmas tė pėrcaktimit tė shqiptarėve si subjekt konstitutiv tė republikės, edhe pse, njėkohėsisht, konstaton se jetėsimi i tyre nė praktikė as pėr sė afėrmi nuk ishte nė pėrputhje me normat kushtetuese dhe me standardet e sė drejtės ndėrkombėtare.

Lidhja Shqiptare nė Botė secesionimin e IRJ tė Maqedonisė nga ish-Jugosllavia e sheh si njė akt qė u bė nė kundėrshtim me vullnetin e shqiptarėve qė jetojnė nė kėtė republikė, sepse shkėputja nuk u realizua nė pajtim me realitetin e brendshėm tė saj. Me rastin e secesionimit, shqiptarėve iu mohua e drejta pėr vetėvendosje, u bė shpallja e referendumit pėr pavarėsi pa i pėrkufizuar premisat dhe raportet brendapėrbrenda formacionit tė ri shoqėror nė kėtė republikė dhe u shkel mbi vullnetin e shqiptarėve pėr njė autonomi politiko-territoriale tė tyre.

Lidhja Shqiptare nė Botė e sheh tė gabueshėm dhe tė dėmshėm pėr shqiptarėt veēanėrisht aktin e shpalljes sė referendumit pėr pavarėsinė e Maqedonisė, pa u sqaruar mirė pozicioni i etnikumit shqiptar dhe pjesėmarrja e tij nė rregullimin kushtetues tė kėtij vendi.

Lidhja Shqiptare nė Botė ēdo veprim tė atėhershėm tė regjimit tė sllavomaqedonasve ndaj shqiptarėve etnikė e sheh si njė veprim nacionalist, i cili ishte drejtuar kundėr njohjes sė tė drejtave elementare tė tyre dhe tė gjitha ato veprime bashkėrisht i konsideron si njė qėllim pėr prishjen e mekanizmit konsensual qė ndalon mundėsinė e majorizimit tė shqiptarėve dhe tė tė drejtave tė tyre qė u njiheshin mė parė, me gjithė pamundėsinė e realizimit tė tyre nė praktikė.

Lidhja Shqiptare nė Botė Kushtetutėn e Maqedonisė tė vitit 1991 e konsideron si gjeneratorin themelor tė krizės nė raportet shqiptaro-maqedonase, pėr shkak tė pozitės denigruese kushtetuese-juridike tė shqiptarėve nė tė dhe veēmas pėr shkak tė trajtimit tė tyre si pakicė kombėtare.

Duke u nisur nga nevoja e avancimit tė pozitės kushtetuese-juridike tė shqiptarėve nė Maqedoni dhe njohja e sė drejtės sė tyre pėr tė qenė subjekt i barabartė dhe shteformues nė tė, Lidhja Shqiptarė nė Botė shtron nevojėn pėr arritjen e njė marrėveshjeje historike ndėrmjet maqedonasve dhe shqiptarėve dhe nacionaliteteve tė tjera autoktone nė IRJM.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet pėr ripėrkufizimin e Maqedonisė si shtet i popujve qė nėnkupton njohjen e subjektivitetit shtetformues dhe politiko-kushtetues tė barabartė tė popullit shqiptar nė IRJM, si pikėnisje pėr nxjerrjen e kushtetutės sė re tė saj.

Lidhja Shqiptare nė Botė pėrcaktohet pėr kėto parime:

(1) Vendosjen e njė koncepti tė ri shtetėror nė IRJM “qė pamundėson dominimin sistemor tė njė etnikumi mbi tjetrin”.

(2) Pėrkufizimin e IRJM si “shtet i pėrbashkėt i popullit sllavomaqedonas, i popullit shqiptar dhe i pakicave kombėtare e i grupeve tė tjera etnike, si nė kuadėr tė shtigjeve historike tė lindjes dhe tė zhvillimit tė mėvetėsisė sė Republikės sė Maqedonisė, ashtu dhe nė kuadėr tė qenies bashkėkohore tė saj”.

(3) Pėr ndėrtimin e marrėdhėnieve ndėrmjet sllavomaqedonasve dhe shqiptarėve nė IRJM “mbi bazėn e afirmimit tė plotė tė lirive kombėtare tė qytetarit dhe tė lirive institucionale-kombėtare e tė barazisė sė plotė kombėtare ndėrmjet tyre”, e cila posaēėrisht nėnkupton:

(A) Pjesėmarrjen e tyre tė pėrbashkėt nė ushtrimin e pushtetit sipas parimit proporcional, dhe

(B) Barazinė e gjuhėve e tė shkrimeve dhe barazinė nė sistemin shkollor.

(4) Pėr cilėsimin e shqiptarėve nė IRJM , “si popull autokton, me tipare tė theksuara demografike tė numrit tė tyre dhe tė koncentrimit tė lartė dhe tė gjerė nė trojet e veta etnike si dhe tė pėrbashkėta jetėsore nė kėtė republikė, si pjesė integrale e kombit shqiptar nė Ballkan, nė hapėsirėn kontinuele gjeografike ku ai jeton nė shumicė etnike”, pra kundėr trajtimit tė tyre si “pakicė kombėtare”, por tė cilėsimit si popull, me tė drejtėn e vazhdueshme dhe tė pashteruar tė vetėvendosjes kombėtare.

Lidhja Shqiptare nė Botė mbėshtet nevojėn e pėrkufizimit tė plotė dhe tė qartė dhe garancinė kushtetuese tė barazisė sė pėrdorimit zyrtar tė gjuhės dhe tė shkrimit shqip me gjuhėn dhe shkrimin sllavomaqedonas, nga komunikimi zyrtar nė njėrėn dhe nė gjuhėn tjetėr dhe nė shkrimet e tyre nė organet e republikės, tė rretheve, tė qyteteve e tė komunave, tė organizatave, tė ndėrmarrjeve dhe tė institucioneve tė cilat kryejnė shėrbime publike pėr qytetarėt e republikės deri te barazia dhe pėrdorimi zyrtar i tyre tek emėrtimi i vendbanimeve, mbishkrimet, firmat etj.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet pėr vendosjen me konsenzus mbi ēėshtjet me interes tė veēantė nė sferėn e marrėdhėnieve ndėrnacionale nė IRJM dhe nė sferėn e marrėdhėnieve tė IRJM-sė me botėn.

Lidhja Shqiptare nė Botė nė mėnyrė tė veēantė kėrkon sigurimin e garancisė kushtetuese pėr mbrojtjen e kompaktėsisė nacionale tė territoreve tė caktuara dhe shtrirjes mė tė gjerė tė kompetencave, duke pėrfshirė ato ekonomike dhe tė mbrojtjes territoriale, nė njėsitė e vetadministrimit lokal, me autonomi tė plotė financiare.

Lidhja Shqiptare nė Botė pikėpamjet e veta mbi pozitėn e shqiptarėve nė IRJ tė Maqedonisė dhe domosdonė e avancimit tė statusit tė tyre i arsyeton me kėto fakte historike, kushtetuese-juridike dhe politike:

(1) Ēėshtja e shqiptarėve nė IRJ tė Maqedonisė paraqet njėrin nga pėrbėrėsit mė tė rėndėsishėm tė ēėshtjes shqiptare nė pėrgjithėsi.

(2) Statusi i shqiptarėve nė IRJ tė Maqedonisė duhet vėshtruar, duhet shtruar dhe duhet zgjidhur, nė kuadėr tė kėtyre determinanteve historike dhe juridike kushtetuese:

(A) Shqiptarėt nė IRJM jetojnė nė trojet e veta etnike dhe janė popull autokton nė ato troje.

(B) Shqiptarėt nė IRJM i veēon kompaktėsia e tyre etnike territoriale, historike, gjuhėsore dhe kulturore.

(C) Shqiptarėt nė IRJM nė trojet veta etnike janė popullsi shumicė.

(3) Shqiptarėt nė IRJM kanė qenė gjithmonė, pra historikisht, element konstitutiv i shtetėsisė sė Maqedonisė, nė Republikėn e Krushevės 1903, nė ASNOM 1944 dhe nė Kushtetutėn e RS tė Maqedonisė 1974.

(4) Shqiptarėt nė IRJM nuk janė dhe nuk mund tė trajtohen si “pakicė kombėtare”:

(A) As pėr nga numri i popullsisė sė pėrgjithshme.

(B) As pėr nga shkalla e vetėdijes kombėtare.

(C) As pėr nga zhvillimi shpirtėror dhe kulturor.

(5) Shqiptarėt nė IRJM janė popull qė jeton nė mėnyrė kompakte dhe nė territore kompakte dhe, objektivisht, nuk janė dhe nuk mund tė jenė “pakicė kombėtare”. Shkaku themelor i krizės nė Maqedoni ėshtė pikėrisht trajtimi i shqiptarėve si “pakicė kombėtare” dhe pėrpjekja qė t’u imponohet ky status denigrues.

(6) Shqiptarėt nė IRJM pėrbėjnė grupin e shquar etnik dhe vetėdija e tyre mbi pėrkatėsinė asaj bashkėsie tė vjetėr etnike nuk mund tė injorohet njėanshėm. Te shqiptarėt nė IRJM ėshtė rritur vetėdija se ata janė subjekt i rėndėsishėm ekonomik, politik, demografik, madje dhe rekrutues ushtarak dhe, si krejtėsisht tė barabartė me sllavomaqedonasit, kanė plotėsisht tė drejtė tė jenė bartės tė sovranitetit. Prandaj, parimi i sovranitetit nė IRJM duhet tė shtrihet edhe nė shqiptarėt, si popull.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet qė Kushtetuta e IRJ tė Maqedonisė tė pėrshkohet me kėto parime themelore:

Lidhja Shqiptare nė Botė thekson represionin dhe dhunėn sistematike tė pushtetit serb ndaj popullatės shqiptare nė tė tri komunat e Kosovės Lindore (Preshevė, Bujanoc e Medvegjė) dhe nėnvizon se shkallėzimi i represionit dhe dhunės sė pushtetit serb ndaj shqiptarėve etnikė nė kėto troje veēanėrisht ėshtė rritur pas artikulimit tė kėrkesave tė tyre pėr njė autonomi politiko-territoriale, me njohjen e sė drejtės sė tyre pėr vetėvendosje. Synimi i tyre i fundit ėshtė bashkimi me Kosovėn, vullnet ky tė cilin ata e kanė shprehur nėpėrmjet referendumit, tė mbajtur me 1 dhe 2 mars 1992.

Lidhja Shqiptare nė Botė, duke i konsideruar shqiptarėt e kėtyre trevave subjekt tė rėndėsishėm politik, angazhohet pėr afirmimin e kėrkesave nacionale tė tyre nė shkallė ndėrkombėtare, pėrfshirė kėtu edhe kėrkesėn pėr njohjen e autonomisė politiko-territoriale tė shqiptarėve, me tė drejtė bashkimi me Kosovėn.

Lidhja Shqiptare nė Botė e mbėshtet konceptin pėr autonominė politiko-territoriale tė shqiptarėve nė Preshevė, Bujanoc e Medvegjė duke konsideruar se ai ėshtė i bazuar:

a) nė kompromisin demokratik tė dy parimeve tė pranuara tė sė drejtės ndėrkombėtare, tė sė drejtės sė vetėvendosjes deri nė shkėputje, nga njėra anė, dhe tė sovranitetit tė shtetit, nga ana tjetėr, dhe

b) nė subjektivitetin politik tė bashkėsive etnike dhe nacionale nė Evropė.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se autonomia politiko-territoriale e shqiptarėve nė komunat Preshevė, Bujanoc e Medvegjė garanton:

Sė pari, artikulimin e subjektivitetit politik tė shqiptarėve tė Preshevės, tė Bujanocit dhe tė Medvegjės, si nė planin e brendshėm, ashtu dhe nė atė tė jashtėm.

Sė dyti, zgjedhjen e pėrfaqėsuesve politikė legjitimė tė shqiptarėve nė komunat e banuara me shumicė shqiptare.

Sė treti, funksionimin e institucioneve tė autonomisė politiko-territoriale me tė cilat, nė mėnyrė tė drejtpėrdrejtė, do tė realizoheshin interesat e shqiptarėve nė Preshevė, Bujanoc e Medvegjė.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se njė numėr i madh shqiptarėsh qė jetojnė nė trojet e veta etnike nė Malin e Zi sistematikisht janė tė privuar jo vetėm nga tė drejtat kolektive kombėtare, por edhe nga liritė themelore dhe tė drejtat e njeriut, kėshtu qė ata, nė fakt, ndihen si qytetarė tė rendit tė dytė nė kėtė republikė.

Lidhja Shqiptare nė Botė thekson se e kaluara e shqiptarėve nė kėto troje ishte e hidhur, po sikurse ėshtė denigruese edhe sot pozita e tyre nė Kushtetutėn e Malit tė Zi. Pushteti malazias ėshtė shtirė i shurdhėr pėr kėrkesat e shqiptarėve pėr emancipimin qytetar dhe nacional tė tyre, kėshtu qė ata pėrherė janė tė diskriminuar nė raport me malaziasit. Pėrfaqėsimi i shqiptarėve nė pushtet dhe nė jetėn publike pėrgjithėsiht ėshtė fare i pakonsiderueshėm.

Lidhja Shqiptare nė Botė, duke u nisur nga fakti se shqiptarėt nė Mal tė Zi jetojnė nė trojet e veta etnike, mbėshtet tė drejtėn e tyre pėr vetėvendosje dhe kėrkesėn e tyre pėr ndryshime kushtetuese, nėpėrmjet tė cilave atyre do t’u bėhej e mundshme udhėheqja autonome e rajoneve tė banuara me shumicė shqiptare.

Prania e shqiptarėve nė Greqinė fqinjė ėshtė shumė e hershme. Shqiptarėt etnikė banojnė prej mijėra vjetėsh nė trojet e tyre, tė cilat janė nė vazhdimėsi tė pandėrprerė me territorin e Shqipėrisė dhe tė cilat kanė qenė pėr mijėra vjet pjesė pėrbėrėse e territorit shqiptar, pavarėsisht nga kufijtė qė u vendosen nė vitin 1913. Ata banojnė nė viset e Ēamėrisė, Kosturit dhe Follorinės, “tė cilėt ose nuk u dėbuan me dhunė ngase ishin ortodoksė ose i bėnė bisht dėbimit duke e mbajtur tė fshehtė fenė myslimane”.

Ēėshtja ēame ėshtė e hapur dhe pret zgjidhje. Grekėt kanė ushtruar presion tė gjatė mbi shqiptarėt pėr tė mohuar pėrkatėsinė e tyre etnike. Pėr mė shumė, Athina okupuese qėmoti akuzon Tiranėn si agresore dhe, njė ditė para Konferencės sė Paqes nė Paris, “me qėllim qė ta zgjidhte pėrfundimisht ēėshtjen e trojeve etnike shqiptare qė ndodheshin brenda kufijve tė saj kishte dėbuar, madje vetėm brenda 48 orėve, shqiptarėt myslimanė qė popullonin krahinėn e Ēamėrisė pa asnjė dallim moshash dhe gjinish, nėn akuzėn e pabazė se kishin bashkėpunuar me okupacionin gjerman”. Dhe, pėr pasojė, ēamėt u detyruan tė merrnin rrugėn e mėrgimit drejt Shqipėrisė, pėr t’i shpėtuar masakrimit, por “duke lėnė prapa plang e shtėpi”. E vėrteta historike flet se Shqipėria nuk kishte vajtur nė Paris “pėr tė dhėnė llogari, por pėr tė kėrkuar llogari nga armiqtė e pėrbashkėt”. Nė fakt, Shqipėria nuk kishte “asgjė tė pėrbashkėt” me kolaboracionistėt qė i kishin shpallur luftė Greqisė. Bashkėpunimi i disa individėve nuk mund tė merrej si arsyetim “pėr dėbimin nė masė tė njė popullsie tė tėrė…” Qeveria greke vazhdoi pėr tėrė kohėn “ta konsideronte veten se ishte nė gjendje lufte me Shqipėrinė”. Cilėsimi i Shqipėrisė si agresor “u hodh poshtė qė mė 1946”. Llogaritė e Athinės se me dėbimin e ēamėve do ta mbyllte ēėshtjen e tė drejtave kombėtare tė shqiptarėve, nuk u realizuan. Deri sot shteti grek nuk i ka njohur shqiptarėt as si “njė minoritet etnik-linguistik”, e lėre mė “t’u njoh” tė drejtat kombėtare.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet qė ēėshtja ēame tė aktualizohet nga shteti shqiptar dhe, nė udhėn kaluese drejt zgjidhjes sė drejtė dhe tė plotė tė saj sė paku tė zgjidhet problemi ende i hapur i pronave tė shqiptarėve nė Ēamėri, tė dėbuar nė vitin 1945 dhe qė atyre shqiptarėve etnikė qė banojnė krahinat e Ēamėrisė, Kosturit dhe Follorinės t’u njihen nė shkallė tė kėnaqshme tė drejtat e tyre gjuhėsore, kulturore e kombėtare.

9.

Lidhja Shqiptare nė Botė synon tė bashkojė potencialin krijues gjithėkombėtar nė emancipimin e pėrgjithshėm politik, ekonomik, shoqėror, gjuhėsor, kulturor e shpirtėror kombėtar.

Lidhja Shqiptare nė Botė gjithė veprimtarinė e vet do ta zhvillojė nė dy drejtime themelore:

Njė, nė integrimin e plotė tė kombit shqiptar nė qytetėrimin perėndimor.

Dy, nė zhvillimin e mėtejshėm tė entitetit dhe identitetit etnopolitik drejt bashkimit kombėtar.

Nė pėrpjekjet pėr t’u pėrballė me kėto dy sfida tė mėdha historike tė kombit shqiptar, Lidhja Shqiptare nė Botė do tė pėrqendrojė veprimtarinė e vet veēanėrisht nė ato fusha tė veprimit, tė cilat i kontribuojnė ēėshtjes kombėtare shqiptare dhe zgjidhjes sė drejtė dhe tė plotė tė saj.

Lidhja Shqiptare nė Botė do tė angazhohet qė ēėshtja shqiptare tė vėshtrohet, tė shtrohet dhe tė zgjidhet nė mėnyrė tė drejtė dhe tė plotė mbi bazėn e sė drejtės sė vetėvendosjes dhe tė bashkimit kombėtar, si e drejtė e natyrshme universale edhe kombėtare.

Lidhja Shqiptare nė Botė, nėpėrmjet veprimtarisė sė vet nė fushėn kombėtare, pretendon tė bėhet krah i ndėrkombėtarizimit tė mėtejshėm tė ēėshtjes shqiptare, nė frymėn e proceseve tė rendit tė ri ndėrkombėtar dhe tė ristrukturimit rajonal e evropian.

Duke mbėshtetur synimin historik tė kombit shqiptar dhe duke u angazhuar pėr jetėsimin e tij si proces i integrimit tė plotė tė tij nė civilizimin perėndimor evropian, tė cilit i pėrket historikisht, gjeografikisht e shpirtėrisht, Lidhja Shqiptare nė Botė veprimtarinė e vet do ta fokusojė nė krijimin e mundėsive pėr zhvillimin e lirė ekonomik, shoqėror, gjuhėsor dhe kulturor tė kombit shqiptar dhe pėr jetėsimin e idealeve historike kombėtare tė tij.

Nė pėrpjekjet e veta pėr tė qenė krah i pėrpjekjeve pėr demokratizimin brenda kombit shqiptar, Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet pėr hapjen e proceseve dhe i pėrkrah ato procese tė cilat mundėsojnė zhvillimin e parimeve tė demokracisė politike, zhvillimin e ekonomisė sė tregut dhe tė vlerave tė pėrgjithshme tė ndėrtimit tė shoqėrisė civile dhe tė shtetit ligjor.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhohet pėr zhvillimin e komunikimit tė ndėrsjellė tė ideve, tė informacioneve dhe tė vlerave nė hapėsirėn kombėtare shqiptare.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se ėshtė i domosdoshėm institucionalizimi i subjektit kombėtar nė pėrpjekjet e tij pėr zgjidhjen e ēėshtjes shqiptare. Institucionalizimin e subjektit kombėtar ajo e konsideron kusht tė rėndėsishėm tė institucionalizimit tė ēėshtjes shqiptare nė pėrgjithėsi.

Lidhja Shqiptare nė Botė e sheh tė nevojshme qė, nė bazė tė Platformės Kombėtare, tė hartohet njė program i saj nė tė cilin do tė pėrcaktoheshin interesat kombėtare, bartėsit dhe dinamika e realizimit tė tyre.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se programi i saj do tė duhej tė kishte si pikėnisje integrimin e shqiptarėve nė civilizimin europerėndimor dhe krijimin e mundėsive pėr ecjen e tyre drejt bashkimit kombėtar.

Lidhja Shqiptare nė Botė, nė programin e saj, do duhej tė shtronte kėrkesėn pėr arritjen e njė konsenzusi tė subjektit kombėtar rreth ēėshtjeve madhore tė kombit shqiptar dhe tė ardhmes sė tij dhe, pėr kėtė qėllim, do tė ofronte njė platformė tė qartė strategjike tė ngritjes sė vetėdijes kombėtare pėr bashkėrenditjen e veprimeve nė lidhje me tė ardhmen e kombit nė gjithė hapėsirėn shqiptare.

Lidhja Shqiptare nė Botė, nė programin e saj, do tė duhej tė kėrkonte mobilizimin kombėtar pėr ta bėrė Shqipėrinė njė shtet me rend tė fuqishėm demokratik, me pluralizėm tė avancuar politik dhe ekonomi tė pėrparuar tė tregut, parime kėto qė do tė mund ta shpiejnė Shqipėrinė pėrpara nė proceset integruese nė Evropė.

Lidhja Shqiptare nė Botė nė programin e saj do tė duhej tė kėrkonte prej shtetit shqiptar njė pėrkujdesje mė tė madhe rreth fateve tė shqiptarėve tė cilėt janė gjendur jashtė kufijve tė tashėm administrativė tė saj dhe ndėrtimin e njė diplomacie me vizione tė qarta pėr tė ardhmen e tyre.

Lidhja Shqiptare nė Botė, nė programin e saj, do tė duhej tė kėrkonte prej diplomacisė shqiptare qė tė paraqitet me njė zė tė artikuluar dhe tė qartė kur janė nė pyetje interesat kombėtare dhe angazhimi pėr realizimin e tyre.

Lidhja Shqiptare nė Botė, nė programin e saj, do tė duhej tė mbėshteste mundėsitė qė ofron diaspora shqiptare, si krah i fuqishėm i ndėrkombėtarizimit tė ēėshtjes shqiptare dhe do tė duhej tė bėnte pėrpjekje pėr tė bashkėrenditur veprimet e saj nė rrafshin kombėtar.

Lidhja Shqiptare nė Botė, me programin e saj, do tė duhej tė apelonte tek institucionet shtetėrore, partitė, shoqatat dhe organizatat joqeveritare qė angazhimin e tyre ta drejtojnė nė integrimet brendashqiptare, si ēelės i krijimit tė lidhjeve mė tė fuqishme tė tyre dhe i paraqitjes sė pėrbashkėt tė tyre nė integrimet evropiane dhe euroatlantike.

Lidhja Shqiptare nė Botė sheh njė mundėsi tė vendosjes sė njė urėlidhjeje ndėrmjet proceseve tė globalizimit dhe tė integrimeve brendashqiptare dhe ato integrime i konsideron hap tė rėndėsishėm tė ndėrtimit tė proceseve tė globalizimit.

Lidhja Shqiptare nė Botė e konsideron me pėrgjegjėsi tė lartė historike dhe kombėtare angazhimin e vet dhe marrjen pėrsipėr mbi veten e saj tė detyrave qė ndėrlidhen me fatet e kombit dhe tė ardhmen e tij.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se kombi shqiptar duhet pėrherė tė veprojė progresivisht, nė mėnyrė qė tė mos shterret duke u marrė me vetveten dhe me konfliktet nė tė kaluarėn e tij.

Lidhja Shqiptare nė Botė angazhimin e vet nė rrafshin kombėtar nuk e sheh vetėm si shprehje tė dėshirės dhe tė vullnetit tė mirė, por kryesisht dhe nė radhė tė parė, si domosdoshmėri tė veprimit nė kushtet e dhėna historike, ku pėrcaktohen fatet e kombit.

Lidhja Shqiptare nė Botė merr pėrsipėr pėrgjegjėsinė historike pėr fatet e brezave tė ardhshėm dhe me angazhimin e vet nė tė tashmen siguron tė ardhmen e tyre.

Lidhja Shqiptare nė Botė e sheh me rėndėsi tė shumėfishtė angazhimin e vet nė zgjidhjen e ēėshtjes shqiptare pėr shkak tė faktit se zgjidhja e saj e drejtė ka, nė tė vėrtetė, rėndėsi jetike jo vetėm pėr popullin shqiptar, por edhe pėr gjithė popujt e tjerė tė Ballkanit, pėr ruajtjen e paqes dhe tė sigurisė nė rajon dhe mė gjerė.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se zvarritja nga subjektet me pėrgjegjėsėi tė lartė ndėrkombėtare tė zgjidhjes sė problemit shqiptar nė Ballkan mund tė shkaktojė konflikte tė reja dhe me pėrmasa edhe mė tė mėdha dhe me rrezik edhe mė tė madh pėr rajonin dhe me gjerė.

Lidhja Shqiptare nė Botė ēėshtjen shqiptare e konsideron ēėshtje tė vetėvendosjes kombėtare dhe zgjidhjen e saj nuk e sheh jashtė aplikimit tė kėtij parimi.

Lidhja Shqiptare nė Botė apelon te bashkėsia ndėrkombėtare qė ēėshtjen shqiptare tė mos e vegjetojė nė margjinė tė vendosjes vetem si brengosje humane ose si drojė pėr rrezikun potencial tė konfliktit, por nė rradhė tė parė dhe kryesisht, si njė problem tė pazgjidhur i cili meriton dhe kėrkon njė pėrkushtim mė tė madh tė saj jo vetem pėr ta shtruar, por edhe pėr ta zgjidhur nė mėnyrė tė drejtė dhe tė plotė.

Lidhja Shqiptare nė Botė ēėshtjen shqiptare e vendos si ēėshtje bosht tė platformės dhe tė programit tė saj, si ēėshtje fundamentale kombėtare, ndėrsa zgjidhjen e drejtė dhe tė plotė tė saj i konsideron si e drejtė etnike, historike dhe ekzistenciale, sepse me tė pėrcaktohet fati kombėtar i shqiptarėve nė tė ardhmen e tyre.

Lidhja Shqiptare nė Botė apelon nė vetėdijen njerėzore kolektive tė bashkėsisė ndėrkombėtare qė kur ėshtė nė pyetje ēėshtja shqiptare, e kaluara dhe e tashmja ende brengosėse e saj, tė ketė parasysh ndjenjat tragjike tė njė populli tė traumatizuar nga gjenocidi i ushtruar ndaj tij dhe mbi tė, nė mėnyrė qė, nė hapat e mėtejshėm tė veprimeve tė veta, tė vlerėsojė objektivisht nevojėn pėr emancipimin shpirtėror, kulturor, ekonomik, shoqėror e politik tė shqiptarėve tė shpėrndarė, pa vullnetin e tyre, nė shumė shtete dhe shprehjen e ndjenjės sė bashimit kombėtar.

Lidhja Shqiptare nė Botė pėrkrah proceset e reja tė krijimit tė shteteve kombėtare mbi parimin e vetėvendosjes nė hapėsirėn e tyre etnike, duke theksuar se vetėm ky parim krijon mirėkuptim dhe paqe midis popujve.

Lidhja Shqiptare nė Botė kundėrshton standardet e dyfishta tė vetėvendosjes qė aplikon sot bashkėsia ndėrkombėtare: nė njerėn anė pranon ndryshimin e kufijve me dhunė e gjenocid nė mjediset heterogjene etnike, ndėrsa nė anėn tjetėr mohon vetėvendosjen e shqiptarėve nė hapėsirėn e tyre homogjene etnike.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se pa integrimet kombėtare nuk mund tė ketė as integrime rajonale e ndėrkombėtare. Shqiptarėt nuk kanė pretendime pėrtej hapėsirės sė tyre etnike. Ajo thekson se shqiptarėt asnjėherė nuk ishin pushtues.

Lidhja Shqiptare nė Botė kėrkon njohjen dhe garantimin e sė drejtės sė vetėvendosjes sė shqiptarėve, si e drejtė e natyrshme etnike, historike, kulturore, politike dhe njerėzore e tyre.

Lidhja Shqiptare nė Botė mbrojtjen ndėrkombėtare tė sė drejtės sė vetėvendosjes e kualifikon si mbrojtje tė rendit tė ri tė parimeve tė demokracisė, tė drejtėsisė dhe tė lirisė.

Lidhja Shqiptare nė Botė konsideron se shpėrbėrja e Jugosllavisė ka nxjerrė nė pah ēėshtjet e pazgjidhura kombėtare, veēanėrisht ēėshtjen e pazgjidhur tė ēėshtjes shqiptare.

Lidhja Shqiptare nė Botė mendon se ēėshtja shqiptare nė krizėn ballkanike ende nuk ka trajtim pėrkatės nga qendrat e vendosjes ndėrkombėtare, tė cilat e minimizojnė, madje edhe e injorojnė atė. Ēėshtja shqiptare ka pėrmasa ballkanike e evropiane dhe kėrkon trajtim pėrkatės, me pėrgjegjėsi tė plotė historike e politike: vetėdijėsimin e plotė ndėrkombėtar pėr pozitėn kombėtare tė shqiptarėve sot dhe pėr falsifikimin e historisė sė tyre nga pushtuesit fqinjė.

Lidhja Shqiptare nė Botė nuk miraton kėrkesat pėr sakrifikimin e interesit kombėtar tė popullit shqiptar “pėr hir tė paqes ballkanike”. Lidhja Shqiptare nė Botė kundėrshton kushtėzimin qė i bėhet Shqipėrisė dhe synimit tė saj pėr integrim ndėrkombėtar me pranimin e status kvosė sė ēėshtjes shqiptare, sikurse qė ėshtė kundėr ēfarėdo imponimi tė zgjidhjeve modus vivendi pėr pozitėn e shqiptarėve qoftė nė Kosovė, qoftė nė Kosovėn Lindore, Maqedoni ose Mal tė Zi, zgjidhje kėto qė do tė pėrligjnin statusin e minoritarėve pėr shqiptarėt nė trojet e veta etnike.

10.

Lidhja Shqiptare nė Botė hapėsirėn etnike shqiptare e konsideron njėsi kombėtare, historike, gjeografike, ekonomike e kulturore, prandaj kėtij dokumenti i bashkangjit edhe tė dhėnat etnike, demografike dhe gjeografike qė flasin pėr shqiptarėt, numrin dhe shtrirjen territoriale tė tyre qė, vetvetiu paraqesin faktorė tė rėndėsishėm dhe shumė pėrcaktues kur tė vendoset pėr tė ardhmen e tyre.


© 2000 - 2002 LIDHJA SHQIPTARE NĖ BOTĖ - ZVICĖR










LSHB-ZVICĖR | HOME | LSHB | PROJEKTE | DOKUMENTE | PREZENTACIONE | INFO | KONTAKT | Site Map


©2000 - 2009 LIDHJA SHQIPTARE NĖ BOTĖ - ZVICĖR | info@lshb.ch

Zurück zum Seiteninhalt | Zurück zum Hauptmenü